Niks doen
Waarom is het voor ons mensen zo moeilijk om niks te doen? Zoals je op de bijgevoegde foto ziet, zat ik vorige week lekker twee uur niks te doen op een bankje. Toen het zulk lekker weer was. Ik was naar het Arboretum gefietst, dat is een stadstuin vlak naast de Erasmus universiteit in Rotterdam. Heerlijk was het. Twee uur in de zon zitten, en een beetje dromen.
Wat het niks doen betreft, kunnen wij als mensen een voorbeeld nemen aan het dierenrijk. Een schaap kan uren op zijn buik in het gras liggen. Eten, drinken, schijten, en af en toe omvallen zijn de dagelijkse bezigheden. Een schaap denkt echt niet: “Jeetje, ik lig hier nu al twee uur met m’n kop in de zon, ik moet nu echt weer gaan bewegen, dit kan echt niet zo. Ik voel me zo schuldig dat ik al twee uur niks gedaan heb. Wat zal de buurman wel niet van mij denken?” Nee, een schaap ligt gewoon lekker te niksen.
Ik denk dat onze “doenerigheid” ten eerste veroorzaakt wordt door onze opvoeding. Ik heb vroeger geleerd dat het niet goed is om op de bank te gaan liggen als je moe bent. Slapen doe je maar in je bed ’s nachts. Even rusten was er niet bij, je moest door.
Een tweede veroorzaker van de doenerigheid is het huidige schoolsysteem. Het zorgt voor onrust. Je prestaties worden constant gemeten. Op jonge leeftijd worden al Cito toetsen afgenomen om te kijken hoe slim je bent. Als je hoog scoort is er niks aan de hand. Maar als je heel laag scoort wordt er toch wel even goed gekeken of er niks met je aan de hand is. Zou het wel helemaal goed met je gaan? Allemaal opgelegde prestatiedruk. En veel ouders willen dat hun kinderen zo hoog mogelijk scoren, het liefst een VWO advies. Het was bij ons zelfs zo erg dat sommige mensen in onze directe omgeving jaloers waren op mijn ouders, omdat mijn zusje, broertje en ik allemaal VWO advies kregen, en dat uiteindelijk ook allemaal hebben afgerond. Ik was daar zo verbaasd over. Het zegt echt helemaal niks over je latere functioneren in de maatschappij. En daarbij neem ik mezelf als lichtend voorbeeld. Ik ben carrière-technisch toch tamelijk mislukt in de afgelopen 13 jaar. Ik heb mijn werk nooit leuk gevonden en de ene burn-out na de andere mogen ontvangen. Daar zit je dan met je VWO- en HBO-diplomaatje. Doodongelukkig te wezen. Uiteindelijk komt dat natuurlijk allemaal goed, want ik ben nu lekker yogalessies aan het geven en over een tijdje ben ik masseur. En daar hoef je overigens echt niet slim voor te zijn. En ik ben aan het onderzoeken of ik osteopaat wil worden. Om osteopaat te worden moet je dan wel weer een beetje slim zijn. Of in ieder geval goed kunnen leren.
En doenerigheid wordt ook veroorzaakt door de manier waarop we ons werk inrichten. Alle tijd moet efficiënt worden besteed. Even 5 minuten naar buiten staren vindt men raar. Ik had bij mijn laatste werkgever een collega en ik vertelde hem dat het goed was om een paar keer per dag naar de koffie automaat te lopen. Goed voor de lichaamsbeweging. Toen zei ‘ie dat je beter één keer voor iedereen koffie kon gaan halen, in plaats van dat iedereen apart ging lopen. Dat was efficiënter. Echt ongelooflijk vond ik dat. Je werkt juist efficiënter als je regelmatig een pauze neemt en even de benen strekt. Zittend werk is sowieso super ongezond, maar dat terzijde.
Doenerigheid en onrust zie ik ook vaak als ik yogales geef. Met een vinyasaflow les valt het nog wel mee, want dan kunnen mensen lekker bewegen. Maar in een yin yoga les, waarbij je meerdere minuten in een houding zit of ligt, wordt het voor veel mensen lastig. Dan gaan ze friemelen met hun handen, hun tenen bewegen, en je hoort een paar diepe zuchten. Of je krijgt een vernietigende blik toegeworpen, het ongemak is dan van de gezichten af te lezen. Maar ik merk het ook bij mezelf als ik lesgeef. Dat ik onrustig kan worden als ik niet praat, als mensen in een yin houding liggen. Dan voel ik mijn eigen ongemakkelijkheid in de stilte.
Yin yoga is voor mij wel de beste leerschool geweest om uit de actie-stand te komen, en het parasympathisch zenuwstelsel te activeren. Doordat je langer in de houdingen ligt, heb je goed de tijd om te voelen wat er gebeurt in je lichaam. Met name de ongemakkelijke houdingen zijn interessant. Wat doe je bij ongemak? Wil je vluchten? Ga je dissociëren? Ga je in je hoofd zitten? Word je onrustig? Yin yoga heeft mij geleerd om aanwezig te blijven bij ongemak. En niet altijd te reageren en situaties te willen veranderen, ook in het dagelijks leven. Blijf maar eens bewust aanwezig bij die vervelende collega, zonder hem meteen van repliek te dienen. Geef niet meteen een weerwoord als iemand je kritiek geeft. Maar voel wat dit ongemak met je doet. En doe er even niks mee. Het aanwezig blijven zonder ingrijpen is bij mij trouwens ook goed ontwikkeld door meditatie. En als iemand over je grens gaat, moet je uiteraard ingrijpen. Maar soms kan het helpen om er eerst even met liefdevolle aandacht naar te kijken, en vervolgens met zachtheid te handelen.
Tsja, niks doen. Ik ben er inmiddels best goed in geworden. Ik zit nu al een tijdje in de WW, en ik heb met mezelf afgesproken nooit meer in mijn oude vakgebied aan de slag te gaan. Soms voel ik me schuldig dat ik niet werk. Dan komt die oude overtuiging, dat je pas goed genoeg bent als je wat hebt gepresteerd, om de hoek kijken. Deze overtuiging wordt vaak ook bekrachtigd door mensen in mijn omgeving. Die vinden het soms raar dat ik even niet werk. En voor mezelf een mooie toekomst aan het uitstippelen ben. Ze snappen niet dat je daar even de tijd voor moet nemen. Ik laat me daar soms door beïnvloeden. Dan word ik onrustig en dan is de verleiding daar om toch maar een baan te accepteren in mijn oude vakgebied. Maar dan spreek ik mezelf even met duidelijke taal toe dat ik goed bezig ben, in de reis naar een vervullend leven waarin dingen meer vanzelf gaan, en er een bepaalde mate van moeiteloosheid ontstaat. Want ik heb lang genoeg in een doe-stand gestaan zonder te weten welke richting ik op moest met mijn leven.
Echt jongens, moeiteloosheid en flow zijn zo ondergewaardeerd in onze maatschappij! Zoals enkele goede vrienden mij vaak vertellen:
“Ruud, je hoeft alleen de ja-tjes maar te volgen en dan gaat alles vanzelf!”