Op de kortste dag van het jaar leek het me leuk om iets over licht te schrijven. Laatst las ik het boek ‘Sapiens’, het vermaarde boek van Yuval Noah Hariri dat wereldwijd zo’n vijf miljoen keer is verkocht en in vijftig talen beschikbaar is. Vele malen ben ik erin begonnen, maar telkens legde ik het weer weg. Ik kwam er niet doorheen vanwege de ietwat ontoegankelijke schrijfstijl en de regen aan feiten die deze Israëlische professor vanaf het eerste hoofdstuk aan elkaar heeft geregen. Of zou de leesweerstand komen doordat ik het boek van mijn ex-vriendin heb gekregen?
Ik had al mijn doorzettingsvermogen nodig om opnieuw te beginnen en was vastbesloten het nu uit te lezen. Gaandeweg wekte het verhaal toch mijn interesse en ik kreeg elke avond extra zin om naar bed te gaan omdat ik het boek daar dan weer mocht lezen. Ja, ik ben bedlezerig. Toen ik bij de wetenschappelijke revolutie was aanbeland, samen met de agrarische revolutie de meest verschrikkelijke revolutie voor ons ecosysteem, las ik iets interessants, iets wat me maar niet losliet.
De menselijke geschiedenis wordt beheerst door twee cycli: die van plantengroei en die van de zon. Bij weinig zonlicht is er weinig energie. Daarom slapen we ’s nachts. En daarom groeit er in de winter vrij weinig. Het is dus niet zo gek dat veel mensen in de winter minder energie hebben, want er is minder licht en dus minder energie beschikbaar. Ik ben in de winter ook trager. Ik hoor u denken: nog trager? Als ik naar een psycholoog zou gaan, zou ‘ie waarschijnlijk zeggen dat ik een winterdip had. Of dat ik een huisje op m’n rug zou moeten zetten en een slijmspoor over de grond trekken.
Wat mij bezighoudt is dat mensen, ook ik, de winterdip zien als een probleem dat opgelost moet worden. We gaan extra vitamine D slikken, ’s ochtends achter een lichtlamp zitten en soms zelfs antidepressiva slikken. Pillen slikken tegen iets wat eigenlijk heel natuurlijk is. Want ja, we moeten door hè. De economie moet blijven draaien en de baas verwacht van ons dezelfde productie als in de zomer. Sommige mensen presteren gedurende de winter boven hun kunnen. En dan vinden we het gek dat een verschijnsel als voorjaarsmoeheid bestaat. Die als het even kan ook weer behandeld wordt.
Maar wat nou als we in de winter echt een stapje terug doen? En bijvoorbeeld langer vrij nemen in plaats van het weekje tussen kerst en oud en nieuw? En dat we de dagproductie wat terugschroeven? Wat meer ruimte in de agenda plannen om te rusten en de natuur in te gaan? Dat zou onze gezondheid en die van moeder aarde geen windeieren leggen. Het zal voor velen een utopie zijn omdat het lastig is je te ontworstelen aan een systeem waar we nu eenmaal onderdeel van zijn, maar ik ga het deze winter weer proberen.