Koud water en neurotransmitters

De zon neemt nieuwsgierig een kijkje boven de Kralingse bomen, benieuwd naar wat er zich deze dag allemaal voor moois mag ontvouwen. Begin februari. Het is windstil, het vriespunt regeert. Ik kleed me uit, mierentietjes over m’n ganse lijf. Er vliegen twee zwanen laag over het water. Ik voel het knisperende, licht bevroren zand onder m’n voeten. Naaldjes van kou prikken in m’n voetbed. Stap voor stap loop ik de Plas in tot het water me aan de lippen staat. Even rustig ademhalen, het is koud maar fijn. Iris zit naast me, net zo blij te zijn.      

Neurotransmitters zijn de belangrijkste beïnvloedbare schakels bij behandeling van depressie. Als je een depressie hebt, is bijna altijd de eerste stap: het voorschrijven van antidepressiva. Want de meeste antidepressiva beïnvloeden de drie belangrijkste stemmingsbepalende neurotransmitters: noradrenaline, serotonine en dopamine. Noradrenaline houdt je beter bij de les, serotonine geeft een kalm geluksgevoel en dopamine zorgt voor motivatie.   

Er is wetenschappelijk onderzoek gedaan naar koude en gezondheid door de Deense Susanna Soberg, die er een prachtig boek over heeft geschreven in Jip-en-Janneke-taal. Het heet ‘Winterzwemmen’. Zij legt uit dat blootstelling van het lijf aan kou een vuurwerk aan neurotransmitters ontsteekt. Een soort Hiroshima in je hoofd. Precies de stemmingsverbeterende stofjes noradrenaline, serotonine en dopamine krijgen een ontzettende boost. Noradrenaline wordt vier keer vergroot en dopamine stijgt met 250 procent. Het serotoninegehalte stijgt met name na het winterzwemmen als je lichaam weer opwarmt. Maar het zou ook al tijdens het dippen kunnen verhogen, als je in een meditatieve staat komt en je interne kacheltje ontsteekt.  

Mijn persoonlijke ervaring als doorgewinterde depressiespecialist is dat ik me na het winterzwemmen alerter voel. Ik krijg meer gedaan gedurende de dag en ’s avonds ben ik tevredener. M’n stemming verbetert. Ik slaap beter en m’n huid voelt zachter. Doordat ik buiten winterzwem, koud douchen is niet aan mij besteed, voel ik me enorm verbonden met de natuur. En omdat ik het vaak samen doe voel ik me ook verbonden met anderen, waardoor het winterzwemmen ook een sociaal aspect kent. Als laatste geeft het dippen een gevoel van overwinning, omdat je elke keer weer een drempel over moet als je grote teen het koude water raakt.

Nu snap ik beter waarom ik zo blij word van surfen, mijn grootste passie. Naast dat ik het de mooiste sport ter wereld vind, ik kan uren naar surffilmpjes kijken van supersurfers die enorme ‘barrels’ rijden, is het blijkbaar op neurotransmitterniveau ook supergezond. Ik lig urenlang te ploeteren in koud water, waardoor ik een urenlang durend neurotransmittershot krijg. Surfen is trouwens een individuele sport, maar heeft ook een sociaal en verbindend karakter. Samen met andere waaghalzen de elementen der natuur trotseren, hoe verbindend wil je het hebben?          

Depressie is volksziekte nummer één in 2030. Waarom zouden we de cadeaus van moeder natuur, zoals neurotransmitterkernbommetjes door winterzwemmen en de golven die helemaal gratis en voor niets onze kustlijn bereiken, niet met beide handen aangrijpen om deze depressie-epidemie te voorkomen? Heel Rotterdam de Kralingse Plas in en die surfplank op zou ik zeggen.